W zgodzie z art. 111 ustawy o podatku od towarów i usług, płatnicy realizujący sprzedaż osobom fizycznym nieprowadzącym działalności gospodarczej, jak również rolnikom ryczałtowym są zobligowani do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przez kasy fiskalne. Istnieje więc ogólny obowiązek posiadania kas fiskalnych przez przedsiębiorców będących płatnikami podatku VAT. Jednocześnie ustawodawca określa cały szereg zwolnień od powyższego obowiązku, z tym zastrzeżeniem, że niestety lista zwolnionych podmiotów z każdym rokiem maleje.
Szczegółową listę operacji podlegających zwolnieniu od konieczności rejestrowania poprzez kasy fiskalne odnajdziemy w załączniku do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. W porównaniu do ostatniej wersji rozporządzenia z 2009 r., przywilej zwolnienia z obowiązku posiadania kasy - z dniem 1 maja 2011 r. - utraciły m.in. firmy prawnicze, HR, detektywistyczne, a także lekarze, schroniska dla zwierząt oraz firmy związane z rekreacją, kulturą i sportem.
Trzeba jednakże zwrócić uwagę na to, iż prócz kryterium przedmiotu działalności, ustawodawca uzależnia obowiązek posiadania kas fiskalnych od wysokości obrotów. Istnieją tutaj dwa limity, po których przekroczeniu dopiero tracimy zwolnienie - jest to 40 tys. zł oraz 20 tys. zł (dla podatników rozpoczynających działalność w roku podatkowym). Należy jednak zwrócić uwagę, że niektóre podmioty mają obowiązek posiadania kas fiskalnych niezależnie od obrotów (np. taksówkarze).
Długo oczekiwane tysiące nowych kas
Z dniem 1 maja 2011 r. prawo nakłada zobowiązanie rejestrwania obrotu detalicznego za pośrednictwem kasy fiskalnej na ponad 150 tys. podatników. Trzeba też pokazać, iż liczba płatników zobowiązanych do posiadania kas fiskalnych wzrośnie również ze względu na pozostawienie limitów obrotu bez zmian. Biorąc pod uwagę wysoką inflację, pozostawienie ich na dotychczasowym poziomie sprawi, że coraz więcej przedsiębiorców będzie przekraczało ustawowe limity. Naturalnie przedsiębiorcy niechętnie odnieśli się do ostatnich zmian, tym bardziej że wielu z nich musi mieć w firmach więcej niż jedną kasę fiskalną.
W zgodzie z rozporządzeniem dotyczącym warunków technicznych, kasy fiskalne dzielą się na:
* kasy elektroniczne,
* kasy współpracujące z komputerem,
* kasy bez programu aplikacyjnego,
* kasy komputerowe,
* terminale kasowe,
* kasy o zastosowaniu specjalnym.
Z tego też powodu Ustawodawca szacuje, iż w wyniku zmian w Polsce przybędzie nawet 300 tys. nowych kas fiskalnych. Większość małych przedsiębiorców nie odczuje jednak znacząco wzrostu swoich kosztów, gdyż państwo pozwala odliczyć od podatku 90% ceny zakupu kasy fiskalnej. Budżet państwa w początkowym okresie straci na tym kilkaset milionów złotych. Ministerstwo Finansów uważa jednak, że rozszerzenie grona podmiotów obowiązanych do ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas zwiększy w przyszłości wpływy podatkowe.
Oferta specjalnie przygotowana dla nowych grup
Podatnicy, którzy zgodnie z nowymi przepisami zostali zobligowani do kupna kasy fiskalnej, mieli 7 dni na zgłoszenie jej fiskalizacji do naczelnika urzędu skarbowego w celu otrzymania numeru ewidencyjnego kasy. Jeśli się tego nie dopełni, to organ podatkowy (naczelnik urzędu skarbowego lub organ kontroli skarbowej) ma prawo ukarać przedsiębiorcę grzywną do 240 stawek dziennych lub nałożyć na niego karę w wysokości 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług. Naturalnie taki przedsiębiorca nie będzie mógł również skorzystać z prawa odliczenia od podatku kwoty przeznaczonej na zakup kasy fiskalnej, czyli 90% ceny jej zakupu (maksymalnie jednak 700 zł).
Płatnik znajdzie się również w problematycznej sytuacji, w której co prawda zakupił kasę w ustawowym terminie, ale nie zaewidencjonował za jej pomocą sprzedaży. W tym przypadku również może narazić się na sankcję w postaci grzywny do 240 stawek dziennych za nierzetelne prowadzenie ksiąg (zgodnie z art. 53 § 21 pkt 4 Kodeksu karnego skarbowego księgami są także inne urządzenia ewidencyjne, do których prowadzenia zobowiązuje ustawa, a w szczególności zapisy kasy rejestrującej).
Aktualnie obowiązujące akty prawne regulujące konieczność posiadania kas fiskalnych przez przedsiębiorców:
* ustawy o podatku od towarów i usług (VAT),
* rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie odliczania i zwrotu kwot wydatkowanych na zakup kas rejestrujących,
* rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących,
* rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania.
Problem z kasą fiskalną nie kończy się na dokonaniu jej zakupu. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące oraz warunków ich stosowania, nakłada na przedsiębiorców szereg dodatkowych obowiązków. I tak podatnicy - z wyjątkami dotyczącymi taksówkarzy - muszą po pierwsze dokonywać ewidencji każdej sprzedaży oraz wydruku paragonu fiskalnego lub faktury VAT z każdej sprzedaży, jak również wydawać oryginał wydrukowanego dokumentu nabywcy. Konieczne jest również sporządzanie dobowych raportów fiskalnych po zakończeniu sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem pierwszej sprzedaży w dniu następnym oraz sporządzanie raportów fiskalnych za okres miesięczny po zakończeniu sprzedaży w ostatnim dniu miesiąca, nie później jednak niż przed rozpoczęciem sprzedaży w następnym miesiącu. Obowiązkowo muszą również prowadzić bieżącą kontrolę w zakresie prawidłowego i terminowego przekazu danych do archiwizowania w przypadku stosowania kas z elektronicznym zapisem kopii.
Podatnik ma obowiązek też na bieżąco badać, czy jego kasa fiskalna działa prawidłowo, gdyż zgodnie z prawem to na nim leży obowiązek weryfikacji poprawności pracy kasy, ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego zaprogramowania nazw towarów i usług oraz właściwego ich przyporządkowania do stawek podatku oraz niezwłocznego zgłaszania prowadzącemu serwis kas każdej nieprawidłowości w jej pracy. Obowiązkiem przedsiębiorcy jest ponadto udostępnianie jej na każde wezwanie właściwego organu, zgłaszanie jej do obowiązkowego przeglądu technicznego (raz na 24 miesiące), przechowywanie kopii dokumentów kasowych, dokonywanie wpisów w książce kasy, jak również umożliwianie dokonania wpisów serwisantowi kasy.
Niestandardowa współpraca
Polski rynek fiskalny oferuje różne modele kas fiskalnych o odmiennej funkcjonalności, wielkości, no i oczywiście cenie. Warto w tym miejscu wskazać, że rodzaje kas fiskalnych określone są także przepisami prawa.
- Novitus SA przygotował dla lekarzy i prawników specjalną ofertę urządzeń fiskalnych, uwzględniając przy tym specyfikę pracy tych podatników, ich oczekiwania i wymagania. Trudno jest bowiem wyobrazić sobie, by w gabinecie lekarskim czy też w kancelarii prawnej można było z powodzeniem stosować kasę fiskalną znaną np. z osiedlowych sklepów spożywczych - opowiada Piotr Marzec, dyrektor ds. marketingu i PR w firmie Novitus SA.
Kto m.in. utracił prawo do zwolnienia z obowiązku posiadania kas fiskalnych?
Prawnicy.
Firmy rachunkowo-księgowe
Lekarze, dentyści, terapeuci, weterynarze.
Zakłady pogrzebowe.
Firm HR.
Tłumacze.
Rzeczoznawcy.
Rozliczający się za pomocą karty podatkowej.
Fakt ścisłego regulowania sposobu użytkowania kas fiskalnych przez państwo sprawia, że współpraca między firmą sprzedającą bądź produkującą kasy a klientem jest nieco inna od tej, jaka powszechnie występuję na rynku, np. sprzętu komputerowego. Piotr Marzec tłumaczy, na czym polega ta specyfika.
- Każde urządzenie fiskalne jest objęte opieką dwóch serwisantów (konkretnych osób), a ich dane zostają wpisane do książki serwisowej kasy. Są to serwisanci, którzy muszą posiadać aktualną autoryzację producenta i tylko oni mogą wykonywać ustawowe przeglądy techniczne danego urządzenia oraz dokonywać ewentualnych interwencji serwisowych. Aby uzyskać taką autoryzację, serwisant musi zostać przeszkolony przez producenta, zdać egzamin i systematycznie odnawiać uprawnienia, tym samym poszerzając swoją wiedzę - w końcu urządzenia fiskalne to elektronika i software, a te bardzo szybko ewoluują. Novitus przykłada bardzo dużą wagę do jakości serwisu prowadzonego przez autoryzowane punkty, dlatego szkolenia są intensywne, a uzyskanie odpowiednich uprawnień bez właściwego zaangażowania - niemożliwe. (Autor: Witold Jarzyński, źródło: bankier.pl, data artykułu: 25.06.2011)
Treść artykułu dotyczy stanu prawnego obowiązującego w czasie, kiedy powstała oryginalna publikacja w piśmie.
